Onder voorbehandelen wordt verstaan alle handelingen voorafgaand aan het aanbrengen van deklagen. Het oppervlak moet voldoen aan bepaalde functionele eisen (b.v. ruwheid, hardheid, afrondingen, maatvoering) en er moet gezorgd worden voor een goede hechting van de deklaag. Bij het onderstaande overzicht maken we daarom onderscheid in voorbehandelingen, die de oppervlaktegesteldheid betreffen en voorbehandelingen ten behoeve van het verkrijgen van een goede hechting van deklagen.
De keuze van de voorbehandeling hangt onder meer af van de gewenste deklaag, de vereiste reinheidsgraad, de aard/vorm/dimensionering/seriegrootte van de te behandelen objecten en de gevraagde oppervlaktegesteldheid.
Voorbehandelingen ten behoeve van de oppervlaktegesteldheid van het basismateriaal
Hieronder vallen de volgende bewerkingen:
- Ontbramen, verwijderen van lasspetters, scherpe randen enz.
- Slijpen
- Borstelen
- Mechanisch polijsten
- Chemisch polijsten
- Elektrolytisch polijsten
- Thermische behandeling
Voorbehandelingen ten behoeve van de hechting van de dekla(a)g(en)
Reinigen en ontvetten
Het verwijderen van vet, smeer, oliën enz. dient als eerste reiniging uitgevoerd te worden. Ten eerste omdat deze verontreinigingen direct een slechte hechting veroorzaken en ten tweede kunnen ze volgende processen vervuilen en/of verstoren (b.v. vet vervuilt het straalmiddel, dat op zijn beurt weer het te stralen oppervlak verontreinigt). Er zijn vele manieren om te ontvetten, waarvan we er hier een aantal noemen:
- Solventreinigen
- Dampontvetten
- Alkalisch reinigen
- Zuur reinigen
- Elektrolytisch ontvetten
- Ultrasoon reinigen
- Emulsie reinigen
De uitvoering kan afhankelijk van het proces handmatig, m.b.v. (hoge)drukspuit, d.m.v. sproeien of in een bad plaatsvinden. Combinaties van deze technieken zijn ook mogelijk. Reinigen en ontvetten is veelal de eerste stap in de totale voorbehandelingsreeks. Faktoren die de kwaliteit van de reiniging beïnvloeden zijn: reinigingsmiddel, temperatuur, agitatie (badbeweging) en behandelingsduur.
Chemische voorbehandeling
Chemische voorbehandeling is een proces dat tot doel heeft het metaaloppervlak geschikt te maken voor de applicatie van een (organische) deklaag. Afhankelijk van het gekozen proces bestaat een chemische voorbehandeling uit een aantal stappen:
- Ontvetten
- Spoelen
- Beitsen
- Spoelen
- Aanbrengen conversielaag
- Spoelen
Chemische voorbehandeling kan worden uitgevoerd in een badenreeks of in een sproeitunnel. Al naar gelang de gewenste kwaliteit kan worden gekozen voor meerderere spoelstappen, spoelen met gedemineraliseerd water (meestal als laatste spoeling), een combinatie van ontvetten èn aanbrengen van de conversielaag in dezelfde processtap, het type conversielaag (ijzerfosfateren, zinkfosfateren, chromateren, zirkoniseren, silaneren) enz.
Mechanische voorbehandeling
Hieronder vallen bewerkingen als stralen, schuren, slijpen en borstelen. Het metaal wordt ontdaan van oxides, eventuele wals- en gloeihuid en het oppervlak wordt opgeruwd. De reinheidsgraad en de mate van opruwing zijn afhankelijk van de toegepaste methode en materialen. Zo is met stralen een hogere reinheid te verkrijgen dan met schuren, slijpen en borstelen. Stralen wordt veelal gebruikt bij de voorbehandeling van staal.
Zink, aluminium en roestvast staal kunnen ook gestraald worden. Dit wordt uitgevoerd met aangepaste druk en met niet-metallische, fijnkorrelige straalmiddelen. Men noemt dit veelal aanstralen.